Spis powszechny to szansa, a nie inwigilacja
Pierwszy spis powszechny odbył się w Polsce równo 100 lat temu. Zarówno wtedy, jak i dziś,
celem było i jest poznanie sytuacji polskiego społeczeństwa, aby potem prowadzić skuteczne
działania wspierające jego rozwój. Jeśli zatem leży Ci na sercu przyszłość Twojej rodziny,
gminy, miasta i całego kraju, powinieneś jak najszybciej wypełnić obowiązek spisowy.
Każdy ma prawo do wątpliwości i nie ma nic złego w stawianiu pytań o sensowność i legalność
Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 (NSP 2021). Należy jednak podejść do
tego poważnie i rzetelnie, a nie opierać się na „sensacyjnych" opiniach internetowych anonimów.
1. Bądź świadomym obywatelem i korzystaj z wiarygodnych źródeł
Internet jest kopalnią wiedzy i informacji, ale trzeba umieć z niego korzystać, aby nie dać się
zmanipulować fake newsom. Jeśli szukasz informacji o spisie powszechnym, wejdź na stronę
internetową https://spis.gov.pl i sprawdź aktualności oraz dział poświęcony najczęściej zadawanym
pytaniom. Informacji szukaj też na stronach internetowych gmin.
W Internecie i mediach społecznościowych trafisz zapewne na opinie straszące inwigilacją czy
rzekomo nielegalną ingerencją w prywatność. Czytając takie twierdzenia zastanów się jednak, czy
ktoś nie robi tego tylko po to, żeby się Twoim kosztem wypromować, zwiększyć ruch na swojej stronie
lub szerzyć wśród Polaków świadomą dezinformację.
2. Czy spis jest legalny? Czytaj przepisy, a nie opinie anonimów
Statystyka publiczna ma pełne prawo do zadawania pytań zawartych w formularzu spisowym na
podstawie Ustawy o Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021. Informacje zbierane
w spisach powszechnych są też wyłączone z obowiązywania przepisów RODO. W przypadku
tematów objętych szczególną ochroną (stan zdrowia, wyznanie religijne, związki niesformalizowane)
możemy wybrać opcję „Nie chcę odpowiadać na to pytanie".
Warto jednak również i w tych pytaniach podawać zgodną z rzeczywistością odpowiedź. Te informacje
będą w pełni bezpieczne i anonimowe.
3. Nikt nie pozna danych o Tobie
Jednostkowe informacje o Tobie nie będą przekazywane jakiejkolwiek instytucji czy osobie!
Wszystkich pracowników statystyki publicznej obowiązuje tajemnica statystyczna, za złamanie której
grozi kara pozbawienia wolności do lat 3. Jeśli dane zostaną przekazane celowo i dla zysku, wtedy
kara jest zagrożona karą pozbawienia wolności do lat 5.
Tajemnica statystyczna jeszcze nigdy w historii nie została złamana! Znane są przypadki, kiedy
Prezesi GUS płacili kary za odmowę przekazania danych jednostkowych organom ścigania czy innym
urzędom.
To, co jest przekazywane na zewnątrz i udostępniane, to wartości uogólnione w postaci wskaźników,
sum i średnich.
Wszystkie informacje pochodzące z NSP 2021 będą zapisane na serwerach zlokalizowanych w
Polsce, zaś oprogramowanie spisowe tworzyli wyłącznie pracownicy Centrum Informatyki
Statystycznej.
4. Twój udział naprawdę się liczy!
Osoby, które negują potrzebę przeprowadzania spisu powszechnego, powinny sobie zadać pytanie,
co byłoby, gdyby go nie organizowano. Jak mogłoby funkcjonować nasze państwo bez wiedzy o tym,
ile osób w nim mieszka, jak wyglądają nasze rodziny czy w jakich warunkach mieszkamy? Rządzący
na poziomie kraju czy gminy, bez względu jaką partię reprezentują, korzystają z informacji uzyskanychw spisie przez kolejne 10 lat. Na ich podstawie będą dzielić środki finansowe i podejmować decyzje
mające wpływ na życie każdego z nas.
5. Spis nie prześwietla Twojego majątku
Nie jest prawdą, że w spisie są pytania o majątek, zarobki, konto bankowe, posiadanie działek,
samochodów czy kosztowności. Można to łatwo sprawdzić na stronie https://spis.gov.pl/ w wykazie
pytań lub podczas spisu. Informacji spisowych nie da się więc wykorzystać do planowania
jakichkolwiek nowych podatków.
Statystyka publiczna nie interesuje się też legalnością pobytu obcokrajowców. Mieszkający w Polsce
cudzoziemcy nie mają w związku ze spisem powodów do obaw i powinni wypełnić jak najszybciej ten
obowiązek.
Jeśli podczas wywiadu padną pytania o majątek danej osoby lub status pobytu obcokrajowca w
Polsce, to znaczy, że rachmistrz przekroczył swoje uprawnienia lub rozmowa jest prowadzona z
nieuprawnioną osobą.
6. Spis zajmie Ci tylko 10 minut!
Spis jest naprawdę łatwy! Średnio spokojne wypełnienie formularza zajmuje 10-15 minut. Możesz to
zrobić przez komputer, telefon lub podczas bezpośredniej rozmowy z rachmistrzem. Pomoże ci w tym
rachmistrz lub urzędnik w gminie. Wybierz metodę najlepszą dla siebie:
● Internet i formularz na stronie spis.gov.pl
● Infolinię 22 729 99 99 i rozmowę z urzędnikiem Urzędu Statystycznego
● Punkt spisowy i spisanie się z pomocą urzędnika gminnego
● Rozmowę telefoniczną z rachmistrzem spisowym. Rachmistrz dzwoni z nr. 22 828 88 88 lub
22 279 99 99.
● Bezpośrednią rozmowę z rachmistrzem.
Pamiętaj, że udzielonych i zatwierdzonych odpowiedzi nie można już poprawiać. Dlatego przez te
kilka minut spisu skoncentruj się tylko na tym zadaniu.
7. Zaufaj rachmistrzowi – jego zadaniem jest Ci pomóc
Rachmistrzowie to nie oszuści! Ich praca polega na tym, żeby docierać do osób, które z jakichś
powodów nie wypełniły obowiązku spisowego i im pomóc.
Oczywiście mogą zdarzyć się przypadki podszywania się pod rachmistrza i zawsze trzeba zachować
ostrożność. Jeśli masz obawy co do rozmowy z rachmistrzem, zweryfikuj jego tożsamość:
- na stronie https://spis.gov.pl/ w zakładce „Sprawdź tożsamość rachmistrza",
- poprzez infolinię statystyczną pod numerem 22 279 99 99,
- kontaktując się z Gminnym Biurem Spisowym.
Rachmistrz zadzwoni z numeru 22 828 88 88 lub 22 279 99 99. Ze względu na skalę przedsięwzięcia
oraz liczbę połączeń z tych numerów niektóre telefony mogą wskazywać te numery jako zagrożenie
lub spam. Jeśli zadzwoni jeden z dwóch wspomnianych numerów, odbierz połączenie bez zbędnych
obaw.
Spis ze wsparciem rachmistrza jest o tyle łatwiejszy, że to on poprowadzi nas po całym formularzu
spisowym. Jeśli mamy jakieś wątpliwości co do treści pytań, możemy od razu poprosić rachmistrza o
wyjaśnienie.
Pomoc rachmistrza jest szczególnie przydatna w przypadku osób, które nie czują się zbyt pewnie
używając komputera i Internetu. Formularz spisowy jest bowiem dostępny wyłącznie w formie
elektronicznej – jeśli nie umiemy się spisać samodzielnie, należy bezwzględnie skorzystać z pomocy
rachmistrza.8. Z rachmistrzem oszczędzisz swój cenny czas
Ze wsparcia rachmistrza powinny też skorzystać te osoby, które cierpią na chroniczny brak wolnego
czasu. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że pośpiech i niedokładnie czytanie treści pytań na
formularzu spisowym są najczęstszą przyczyną pomyłek popełnianych przez mieszkańców przy jego
wypełnianiu. W praktyce skutkuje to dodatkowymi telefonami na infolinię spisową i próbą poprawy
błędnych zapisów za pośrednictwem konsultanta.
Przeszkolony rachmistrz przeprowadzi nas bezpiecznie przez pytania spisowe, przeczyta je dokładnie
wraz z odpowiedziami, wyjaśni wątpliwości, zaznaczy za nas odpowiedzi. Co więcej, odbierając
telefon od rachmistrza i spisując się z jego pomocą nie ponosimy kosztu rozmowy. Możemy zatem bez
pośpiechu wypełnić formularz i pytać rachmistrza o wszystko, z czym mamy problem.
9. Nie czekaj do września
Nie jest prawdą, że we wrześniu każdy będzie mógł się wygodnie spisać sam lub przez telefon. Może
się bowiem okazać, że osób, które zostawiły sobie spis na ostatnią chwilę, jest na tyle dużo, że
ograniczona będzie dostępność rachmistrzów i konsultantów telefonicznych. Będzie wprawdzie
funkcjonować samospis internetowy, ale w tej opcji nie możemy liczyć na wsparcie rachmistrza i
wszystkie wątpliwości będziemy musieli sobie wyjaśnić sami.
Pamiętaj też, że jeśli skontaktuje się z Tobą rachmistrz (osobiście lub telefonicznie), nie możesz mu
odmówić i musisz się spisać od razu!
10. Za odmowę spisu grozi Ci nawet 5 tys. zł grzywny!
Ustawa o statystyce publicznej w artykule 57 jasno określa, że kto wbrew obowiązkowi odmawia
udzielenia informacji w spisie powszechnym lub innym badaniu statystycznym podlega grzywnie. Jej
wysokość każdorazowo określa sąd w odrębnym postępowaniu administracyjnym i może sięgnąć
nawet 5 tys. złotych!
Nie bój się spisu! Pamiętaj o najważniejszych zasadach:
1. Bądź świadomym obywatelem i korzystaj z wiarygodnych źródeł
2. Czy spis jest legalny? Czytaj przepisy, a nie opinie anonimów
3. Nikt nie pozna danych o Tobie
4. Twój udział naprawdę się liczy!
5. Spis nie prześwietla Twojego majątku
6. Spis zajmie Ci tylko 10 minut!
7. Zaufaj rachmistrzowi – jego zadaniem jest Ci pomóc
8. Z rachmistrzem oszczędzisz swój cenny czas
9. Nie czekaj do września
10. Za odmowę spisu grozi Ci nawet 5 tys. zł grzywny!
